روستای دلوار مرکز یکی از بخش های ساحلی شهرستان تنگستان، بندر کوچکی است در پنجاه کیلومتری بوشهر. (1)
دلوار یا دلبار به معنای دلاور و شجاع است (2).
مردم تنگستان را تنگسیر می خوانند. فردی بود به نام جهانگیر گفتند تو که نامت جهانگیر است برو جهان را بگرد اگر نمی گیری.
گفت کجا بروم پشتم کوه است و جلویم دریا، عقب بروم پلنگ است و جلو بروم نهنگ است. از همین سخن او، لفظ تنگسیر و تنگستان درست شد.
شغل مردم دلوار در قدیم بیشتر کشاورزی و نخل داری بود و امروزه ماهیگیری، خرید و فروش اجناس و سفر به شیخ نشین ها است (3).
مردم دلوار بسیار مهمان دوست و غریب نوازند.
عمق آب در کناره های بندر دلوار بیش از خود بوشهر است و بنابراین کشتی های بزرگ می توانند در ساحل آن پهلو بگیرند.
بندر دلوار به سال 1914م / 1333 ق بزرگ ترین نقش را در دفاع از خاک ایران در برابر حمله دوم قوای انگلیس داشت در حالی که جمعیت آن بیش از هفت صد تن نبود.
انگلیسی ها بارها دلوار را به گلوله بستند و بر سر مردم آن توپ ریختند. هم اکنون نیز هرجای دلوار که گودبرداری می شود گلوله توپ یافت می گردد.
از جاذبه های دلوار می توان به این ها اشاره داشت:
قدمگاه امام حسن علیه السلام.
خانه شهید رییس علی دلوار.
کلات دوسری.
تپه بردی یا تل رشادت که جایگاه مبارزه شهید رییسعلی دلواری و دلیران تگستان، محل مبادله اسیران جنگی انگلستان و محل حمله ناوهای جنگی انگلیس به شهر دلوار است.
قدمگاه حیات غیب، و ملگپ، جایی که پیکر دلواری به امانت آن جا گذاشته شد و سپس به وادی السلام نجف اشرف منتقل گردید. (4)
فهرست منابع
1. جاذبه های گردشگری و میراث فرهنگی استان بوشهر، فراهم آمده از سوی روابط عمومی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر، 1391، ص 45.
2. لغت نامه، علی اکبر دهخدا. زیر «دلوار».
3. تحقیقات محلی محمدرضا زادهوش در دلوار، نوروز 1391.
4. توضیحات حیدر شاکر پسرعموزاده رییس علی دلواری در فیلم مستند این جا دلوار است، تهیه کننده و کارگردان: علی احمدنیا، اسفند 1390.
