موزه بزرگ مردمشناسی خلیج فارس در زمینی به مساحت دو هزار و چهارصد متر مربع به سال 1386 در شهر بندرعباس مرکز استان هرمزگان گشایش یافت. موزه در سایت تاریخی و ثبت شده برکه های باران و جنب اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قرار دارد. ساختمان موزه هماهنگ با معماری بومی بنا شده و نمایانگر معماری جنوب ایران است.
ساختمان جدید در سه طبقه و فضای مرمت شده برکه ها، نمایشگاه آب و سالن پذیرایی است. لنجی بزرگ در میان قرار دارد که نوک بادبان آن به نورگیر بنا در طبقه سوم می رسد.
موزه دربرگیرنده گالری های گوناگون است.
در گالری بازار یک بازارچه سنتی، پنج شنبه بازار میناب و قهوه خانه سنتی را می بینیم.
در بخش پیش از تاریخ موزه، سفالینه ها، ظرف هایی از جنس سنگ صابون و مرمر، مجسمه، ابزار و تیغه های سنگی و سفالی به نمایش درآمده اند.
تیغه های سفالی برای نخستین بار در دی ماه 1386 در لایه نگاری تم مارون رودان کشف شد که در جهان بی سابقه بود. سر پیکان و سر نیزه های برنز و نیز شماری از برنزهای لرستان و اشیای دیگری از جنس مس و آهن مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد یعنی پنج هزار سال تا سه هزار سال پیش از این است.
پس از این، اشیایی را مربوط به دوره تاریخی می بینیم. در دوره تاریخی یعنی از پایه گذاری سلسله هخامنشیان تا پایان ساسانیان برابر با سده هفتم پیش از میلاد تا سده هفتم میلادی، منطقه هرمزگان یکی از پایگاه های پراهمیت فرهنگی، بازرگانی، اقتصادی، سیاسی و نظامی ایران بود.
ظرف های سفالی، ریتون سفالی، زیور آلات زنان از سنگ های قیمتی، سر پیکان برنزی از بشاگرد، میناب، رودان و حاجی آباد به دست آمده است و بیشتر به دوره اشکانی و ساسانی مربوط می شود.
گورخمره های عصر اشکانی بسیار تامل برانگیز است. در روزگاران قدیم برای این که مردگان، چهار عنصر آب و باد و خاک و آتش را آلوده نکنند، مرده را به صورت جنینی گاه به صورت افقی و گاه عمودی در خمره سفالین می نهادند، درون خمره را با وسایل و غذا و اشیای دیگر می انباشتند، سر خمره را می پوشاندند و دفن می کردند.
در گالری دوره اسلامی ظروف سفالی چینی سلادون و آبی و سفید، خنجرهایی از نقره، جعبه های آرایش و عطردان را می بینیم که مربوط به دوره های اسلامی از تا قاجاریه است.
در گالری سکه، سکه هایی از نقره، نیکل، برنز، مس مربوط به دو هزار و سی صد سال از دوره های سلوکی، اشکانیان، ساسانیان، عرب ساسانی، اموی، ایلخانی، تیموری، آق قویونلو، صفوی، قاجاری و پهلوی نمایش داده می شوند.
کمی تمبر و شش نسخه خطی نیز در این جا مشاهده می شود. نسخه ها عبارت اند از چهار قرآن و دو کتاب دیگر که همگی را دادگاه از دست قاچاقچیان گرفته است.
در گالری دوره پارینه سنگی، تندیس سه مرد را می بینیم که زندگی در آن روزگار را به خوبی پیش چشم می آورند. یکی از آنها پسربچه ای است که در حال آوردن هیزم است و دیگری مردی در حال آوردن شکار و سومی در حال روشن کردن آتش.
با ورود به گالری صید و صیادی، سنسورهای صدا فعال می شود و صدای موج دریا و مرغان دریایی را می شنویم. چهار مجسمه با یک قایق و یک لنج روی دریا دیده می شوند.
بر روی عرشه لنج، ملوانی در حال کشیدن طناب لنگر است. ریش ناخدای پیر بر اثر وزش باد تکان می خورد. در کنار لنج، مردی در یک قایق ماهیگیری، تور در دریا انداخته و و در کنار او صیاد مروارید از قعر دریا بیرون آمده است و صدف مروارید را به دست دارد.
در گالری فتح هرمز، صدای برخورد شمشیر، شلیک تفنگ سرپر، غرش توپ و هیاهوی جنگجویان به گوش می رسد. پنج مجسمه در حال جنگ با یکدیگرند. امام قلی خان، یک سرباز و سه سرباز پرتغالی که فرمانده آن ها به دست امام قلی خان بر زمین افتاده و در حال جان دادن است. چشم های سربازان پرتغالی از حدقه درآمده است و وحشت کرده اند.
در گالری بازار سنتی یازده مجسمه مومی دیده می شود. بوی تنباکوی محلی و سدر نیز مشام را نوازش می دهد.
