عبدالعلی ادیب برومند شاعر، آزادی خواه، مصحح، محقق، مولف، پژوهشگر، خطاط، شاهنامه پژوه، حافظ شناس، حقوق دان و ادیب ایرانی به روز بیست و یکم خرداد ماه سال 1303 در گز از شهرستان برخوار اصفهان چشم به جهان گشود.
او از شش سالگی به آموختن پرداخت. دو سال بعد به اصفهان مهاجرت کرد و در مدرسه قدسیه تحصیلاتش را پی گرفت. آن گاه وارد دبیرستان فرهنگ شد و پس از دریافت سیکل به دبیرستان صارمیه رفت. در همین دوران به سرودن شعر سرگرم شد و به اشعار ملی و میهنی علاقه نشان داد. در ضمن از آموختن زبان های عربی و فرانسه غفلت نورزید.
به سال 1321 پس از دریافت دیپلم ادبی به تهران کوچید و به سال 1324 لیسانس خود را در رشته حقوق قضایی دریافت کرد.
به سال 1325 دادیار دادگستری اردیبل شد ولی چون شغل دولتی را خوش نمی داشت زیر بار نرفت. به سال 1326 با دخترخاله خود خانم فرنگیس امینی سدهی پیمان زناشویی بست که حاصل آن جهانشاه، پوراندخت و شهریار نام گرفتند. جهان شاه ادیب برومند دندانپزشک و موسیقی دان است، پوران دخت ادیب برومند وکیل دادگستری و پژوهشگر ادبی و شهریار ادیب برومند لیسانس مدیریت بازرگانی بین المللی و مدیر شرکت بازرگانی بازار کوشان ایران است.
استاد عبدالعلی ادیب برومند به سال 1327 پروانه وکالت پایه یک را به دست آورد و وکالت بانک ملی ایران را پذیرفت.
در دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق به همگامی با نهضت پرداخت و از هیچ کوششی در راه کوتاه سازی دست بیگانگان از سرمایه های ملی فروگذار نکرد.
وی به دلیل مبارزه با استبداد و استعمار سه بار طعم زندان را چشید.
در این دوران افزون بر چاپ اشعار در روزنامه ها و نشریات به خوشنویسی پرداخت و شکسته نستعلیق را به صورت کامل فراگرفت. هم چنین به گردآوری نسخه های خطی همت گمارد و کتابخانه ای درخور فراهم آورد.
استاد در مهرماه سال 1382 خانه خود در گز را به مردم فرهنگ دوست اصفهان هدیه کرد. این خانه هم اکنون به نام فرهنگ سرای ادیب برومند مورد استفاده دوستداران علم و دانش است.
یکی از اشعار استاد ادیب برومند را با هم می خوانیم:
خشک دیدم بستر زاینده رود
بی تامل از سرم برخاست دود!
خاطرم افسرد چون پژمرده برگ
بار وحشت طاقتم از کف ربود!
قطره های اشک بر رویم دوید
لکه های ابر بر اشکم فزود!
نم نم باران چو شد همراز من
دیدمش گریان به حال زنده رود!
رود بودی بر سپاهان همچو جان
بهر او دارم غم بود و نبود!
در غم رود اصفهان گرید که وای
وای رودم، وای رودم وای رود!!
آب تا افتاده از بستر جدا
مانده ناراحت به بند ناگشود!
رود را بی آب کی دیدن توان
کو حریری در جهان بی تار و پود؟
رود را بی آب کی باشد صفا
گر نباشد بر لبش زیبا سرود!
رود گر وا ماند از لالایی اش
کی تواند اصفهان بی او غنود؟
پل بود بشکسته دل در هجر آب
آب بفرستد به پل صدها درود!
رود و پل از هم جدا افتاده اند
هر یکی نالان ز جمعی نا ستود!
پل ندارد طاقت هجران آب
از خدا خواهد وصالش زود زود
مرد و زن زین ماجرا آشفته اند
سیر از سیرند و از گفت و شنود
چون شود زرینه رود از آب پر
اصفهان رقصان شود با چنگ و رود
بار الها جاودان پاینده دار
اصفهان را همره زاینده رود
از آثار او است:
ناله های وطن، اشعاری به مناسبت حادثه سوم شهریور ماه 1320 و دفاع از استقلال کشور و آزادی ملت.
پیام آزادی درباره حمایت از کشورهای استعمارزده و رهبران استقلال طلب آنان و مخالفت با خشونت و جنگ و هواداری از حقوق بشر.
درد آشنا بخشی از غزل های عاشقانه، عرفانی و سیاسی است.
سرود رهایی اشعاری در هواداری از نهضت ملی شدن نفت و طرد سیاست استعماری و نکوهش کودتای 28 مرداد و مبارزه با نظام دیکتاتوری شاه.
راز پرواز در بردارنده شعرهای مذهبی با بیان حماسی.
مثنوی اصفهان درباره شهر تاریخی اصفهان.
حاصل هستی، انواع مثنوی، قصیده و غزل درباره مطالب گوناگون.
تصحیح خردنامه اثر ابوالفضل یوسف بن علی مستوفی، تهران: انجمن آثار ملی.
تصحیح دیوان خواجه حافظ شیرازی با مقابله چاپ قزوینی و غنی و دکتر ناتل خانلری با یک نسخه خطی مورخ 874 کتابت پیر حسین کاتب.
هنر قلمدان، در تعریف و توصیف ساخت و ساز قلمدان و سبک کار استادان قلمدان نگاری.
تصحیح داستان سیاووش و رفتن گیو به ترکستان برای آوردن کیخسرو از شاهنامه فردوسی.
تصحیح داستان رستم و اسفندیار به پیوست هفت خوان اسفندیار از شاهنامه فردوسی.
مجموعه مقالات به نام طراز سخن در موضوعهای ادبی، هنری و سیاسی.
به پیشگاه فردوسی درباره شخصیت ادبی و ملی فردوسی به پیوست شعرهای این سراینده درباره فردوسی بزرگ.
تصحیح تذکره خلاصه الاشعار و نتایج الافکار به قلم تقی الدین کاشانی متخلص به ذکری.
تصحیح کتاب مصور تاریخ جهانگشای نادری از مجموعه شخصی.
تصحیح دیوان حافظ منسوب به خط میرعماد حسنی مورخ 1008.
فهرست منابع
حافظ پژوهان و حافظ پژوهی، دکتر ابوالقاسم رادفر، تهران: گستره، چاپ اول پاییز 1368، ص 2.
کتاب شناسی ملی ایران.
«بنیاد فرهنگی و فرهنگ سرای ادیب برومند»، دو ماه نامه بخارا، شماره 32، مهر و آبان 1382، ص 373.
سایت استاد برومند.
گلزار جاویدان، ج 1، ص 83.
ایران هو ایز هو؟، ص 23.
یادداشت های غلام رضا نصراللهی برای جلد چهارم اعلام اصفهان.
