دکتر مشایخی و مرکز بوشهرشناسی

عبدالکریم مشایخی نویسنده، پژوهشگر، تاریخ نگار، مولف، بوشهرشناس و محقق ایرانی به سال 1334 در بوشهر چشم به جهان گشود.

به سال 1373 بنیاد بوشهرشناسی را با همکاری مرحوم حجت الاسلام سیدمحمدحسن نبوی پایه گذاری کرد. خانه یکی از تجار بوشهر به نام میرزا حسنعلی گلشن که در اختیار سیدجعفر طبیب بود به عنوان جایگاه این مرکز در نظر گرفته شد و سرانجام به سال 1378 مورد بهره برداری قرار گرفت.

مشایخی به سال 1384 دکترای خود را در رشته تاریخ ایران در دوران اسلامی از دانشگاه تبریز دریافت کرد.

دکتر مشایخی پس از این به عضویت بنیاد ایران شناسی درآمد و نام مرکز بوشهرشناسی را به بنیاد ایرانشناسی شعبه بوشهر تغییر داد.

اکنون کتابخانه مرکز بوشهرشناسی بیست و پنج هزار جلد کتاب دارد، ازجمله، کتاب های اهدایی رسول پرویزی، عبدالرحیم جعفری، حسن زنگنه، عبدالزهرا وطن دوست و جامعی امام جمعه اهل سنت بوشهر چشم را نوازش می دهد.

در بایگانی نشریات، مطبوعات دوران قاجار تا زمان حاضر به چشم می خورد، چیزی حدود پنج هزار عنوان.

بانک اطلاعاتی ایران زمین، بانک اطلاعاتی استان بوشهر، بانک مشاهیر بوشهر، آرشیو عکس از زمان ناصری تا کنون و آثار موزه ای از بخش های دیگر این مرکز است.

ازجمله مهم ترین شخصیت های علمی، فرهنگی و هنری که در بانک اطلاعاتی مشاهیر به بیوگرافی آنان باز می خوریم این ها هستند:

مهندس همایون خرم موسیقی دان، منوچهر آتشی، نعمتی زاده شاعر بوشهری، رکن زاده آدمیت، اسماعیل رایین، نوری زاده بوشهری، علی دشتی، رسول پرویزی، سیدحسن نبوی نجف دریابندری که در هیجدهم اسفندماه روز بوشهر به عنوان چهره ماندگار معرفی شد، عبدالحسین شریفیان و حسن زنگنه که بیشترین آثار را درباره خلیج فارس ترجمه کرده و اکنون با بیماری سرطان دست به گریبان است.

دکتر مشایخی در نوروز 1391 برای پژوهش هایش درباره تاریخ سیراف و تلاش در جهت شناساندن فرهنگ مردم این شهر به عنوان شهروند افتخاری سیراف معرفی شد.

در اتاق او دو عکس دیده می شود که از او درباره آن ها توضیح می خواهم. با لهجه بوشهری برایم چنین می گوید:

این تصویر سیدحسن نبوی است که از مبارزان دوره پهلوی دوم بود و در رفراندم رای منفی داد. سه دوره نماینده مجلس شورا بود و به سال 1381 درگذشت.

این یکی هم خالو حسین دشتی است. وی در نبرد کوه کزی فرمانده جنگ بود. به همراه زائر خضر خان و حسین چاکوتاهی دستگیر شد. او در این جنگ به شدت زخمی شد و یک سال در اسارت انگلیسی ها ماند. سرانجام زائرخضرخان، اوکانو کنسول انگلیس در شیراز را به اسارت گرفت و او را با خالو حسین مبادله کرد. وی در دوره رضا خان هم هیجده ماه زندان کشید. مدتی پس از آزادی در برده خون درگذشت و پیکرش را در نجف اشرف به خاک سپردند.

از آثار دکتر عبد الکریم مشایخی است:

خلیج فارس و بوشهر: روابط سیاسی و اقتصادی ایران و اروپا در سال های 1308 تا 1339 قمری / 1890 تا 1920 میلادی، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر، 1386.

زندگی و مبارزات محمدباقر تنگستانی مدیر روزنامه جنوب، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر، 1386.

الابرار، زندگی نامه آیت الله سیدعبدالله بلادی بوشهری، انتشارات بوشهر، 1383.

گزارش های سالانه سرپرسی سایکس، سرکنسول انگلیس در بوشهر، 1905 تا 1911م، ترجمه حسن زنگنه، بوشهر: مرکز بوشهرشناسی، 1377.

علما و نویسندگان بوشهر بر اساس کتاب الذریعه آقابزرگ تهرانی، بوشهر: مرکز بوشهرشناسی، 1377.

مجموعه مقالات کنگره بین المللی سیراف، انتشارات بوشهر، 1384.

خلاصه مقالات کنگره بین المللی سیراف، انتشارات بوشهر، 1384.

مدرسه سعادت بوشهر از چند زاویه، قم: همسایه، 1378.

میرزا حسین خان سپهسالار، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385.

عیسویان در بوشهر، با همکاری نادر قربانی، بوشهر: انتشارات بوشهر، 1382.

فایز، دوبیتی سرای جنوب، با مقدمه منوچهر آتشی، بنیاد ایران شناسی، شعبه استان بوشهر، تهران: لیان، 1381.

نامی برای همیشه: نگاهی به تاریخ خلیج فارس، تهران: کانون اندیشه جوان، 1389.

بندر بوشهر: پیشگام مدرسه سازی جنوب ایران، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1390.

و شماری از مقالات:

«جایگاه بوشهر در روابط اقتصادی و سیاسی فرانسه با ایران در منطقه خلیج فارس (سال های 1890 تا 1920 میلادی / 1308 تا 1339 قمری)، با همکاری داوود اصفهانیان، ص 1 تا 16، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، بهار و تابستان 1383، ش 36 و 37.

«پیشینه تاریخی بوشهر و فعالیتهای فرهنگی مرکز بوشهرشناسی»، ص 4 تا 7، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، اسفند 1376، ش 4 و 5.

«معرفی کتاب: خلیج فارس در عصر استعمار»، ص 13 تا 14، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، مهر 1377، ش 12.

«افتتاح موزه مردم شناسی بوشهر»، ص 26، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شهریور 1378، ش 23.

«نقد کتاب مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران»، ص 5 تا 15، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، اسفند 1380، ش 53.

«مشروطه در بوشهر»، ص 46 تا 52، زمانه، سال پنجم، مرداد 1385، ش 47.

«بازخوانی تاریخ معاصر، شیوه های انگلستان در کنترل قیام های ضد استعماری»، ص 14 تا 19، زمانه، دی 1385، ش 52.

«دولت روسیه و اندیشه سلطه بر خلیج فارس»، ص 117 تا 132، تاریخ معاصر ایران، تابستان 1386، ش 42.

«تجاوز نظامی بریتانیا به بوشهر و مقاومت مردم جنوب»، ص 5 تا 22، تاریخ معاصر ایران، پاییز 1386، ش 43.

«بررسی آثار سه مورخ بزرگ تاریخ اسلام: ابن اسحاق، طبری و ابن اثیر»، ص 33 تا 38، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، مرداد 1379، ش 34.

«شهبندری عثمانی ها در بوشهر»، ص 23 تا 26، زمانه، آبان 1385، ش 50.

«سیاست پیش به سوی شرق آلمان»، ص 40 تا 44، زمانه، شهریور 1386، ش 60.

«تحلیلی بر عملکرد مشروطه خواهان بوشهر»، ص 45 تا 52، زمانه، مرداد 1386، ش 59.

«سال شمار وقایع جنوب ایران (از 1114ش / 1735 میلادی تا 1308 ش / 1927 میلادی»، ص 99 تا 104، شاهد یاران، اسفند 1388، ش 52.

«رئیس علی؛ مبارز نکته سنج تاریخ (در باب مقطع شناسی حماسه جنوب و رشادت های رئیس علی دلواری)»، ص 106 تا 109، شاهد یاران، اسفند 1388، ش 52.