بندر لنگه

بندرلنگه در کنار خلیج فارس یکی از شهرهای استان هرمزگان به شمار می رود. این جا پیش تر زیرمجموعه استان فارس بوده است. ⁽¹⁾

لنگ به معنای شکم و بطن است⁽²⁾ که های نسبت به آن افزوده شده یعنی کسانی که همه از یک مادرند. همانند این واژه را در لنجان اصفهان، لنکران، لنگرود، لنج و لنگان می بینیم.⁽³⁾

هنگامی است که لطفعلی خان از دست آقامحمدخان قاجار گریخت و خواست وارد شیراز شود، حاجی ابراهیم خان کلانتر دروازه را به روی او بست و لطفعلی خان به بندر لنگه گریخت. این یکی از نقش آفرینی های پراهمیت بندر لنگه در طول تاریخ است.⁽⁴⁾

در دوران قاجار، شیخ محمد حاکم بندر لنگه شد. پدرش نیز همین سمت را داشت. او از پرداخت مالیات به والی فارس خودداری ورزید و از فرمان حکومت سرپیچید. کشتی پرسپولیس و نیروی زمینی از خرمشهر به سوی بندر لنگه روان شدند و او را که در کوه ها پناه گرفته بود شکست دادند⁽⁵⁾. چنین شایع شد که او را انگلیسی ها تحریک کرده بودند.⁽⁶⁾

اهل سنت در این شهر نمود زیادی دارند و مسجدهای جداگانه ای برای خود برپا کرده اند.

در بندر لنگه اصلا زیارتگاهی دیده نمی شود، می گویند برای این که این جا در زمان حضرت رسول اکرم (ص) زیر آب بوده است. البته پیدا است که اهل سنت به این زیارتگاه ها عقیده ای ندارند.

بندر لنگه در روزهای تعطیل به کلی تعطیل می شود به گونه ای که تهیه غذا و مواد خوراکی نیز به دشواری انجام می پذیرد.⁽⁷⁾

تجارت مروارید یکی از مهم ترین منابع درآمد مردم این شهر است⁽⁸⁾ و به همین خاطر این جا را بندر مرواید می خوانند. دولت های انگلیس، آلمان، فرانسه، بلژیک و پرتغال در این جا دفتر کنسولی داشته اند و این شهر از رونقی بسیار برخوردار بوده است. دومین مدرسه کشور پس از دارالفنون و دومین فرودگاه کشور پس از فرودگاه قلعه مرغی در این جا برپا شده است.⁽⁹⁾

از آثار دیدنی بندر لنگه است:

خانه فکری از دوره قاجار، گل سرسبد آثار تاریخی بندر لنگه است. شادروان عبدالواحد فکری یکی از تاجران بنام شهر بستک در دوره ناصرالدین شاه قاجار بوده و طرح این خانه را خودش بر پایه خانه های هندوستان داده است. این خانه مدتی در اختیار جنگ زدگان قرار داشت تا این که به سال 1375 در فهرست آثار باستانی به ثبت رسید. پنج بادگیر، دو حیاط، اتاق های فراوان، حمام و سه زیرزمین در این بنا به چشم می خورد. یک زیرزمین ویژه اشیای قیمتی، زیرزمینی برای مواد غذایی و زیرزمینی برای میهمانان. ورودی زیرزمین اشیای قیمتی بسیار باریک و تنگ است به گونه ای که یک نفر به سختی می تواند از آن رد شود. در اطراف زیرزمین پر از کمدهای مخصوص دیواری برای نگهداری مال التجاره بوده است.اتاق های تابستانی زیر بادگیرها قرار گرفته اند و اتاق های زمستانی با درهای کم تر چند پله پایین تر قرار دارند و این گونه از هدر رفتن انرژی پیش گیری می کرده اند. حمام و دست شویی پشت بام برای هنگامی است که روی بام بوده اند تا نیازی به پایین آمدن نباشد. راهروی آلاچیقی به عنوان استراحتگاه در حیاط اندرونی از طرح های کم یاب در خانه های ایرانی است. در باغچه انواع گل ها و گیاهان به چشم می خورد: درخت چیکو که از هندوستان برایش آورده بودند و در چهارفصل میوه می دهد. گل کاغذی و پنبه. سقف از چندل که یک نوع چوب افریقایی است، سون بافته شده از خرما و منگول که لویی و نی است تشکیل یافته است.

موزه مردم شناسی بندر لنگه که به سال 1383 در خانه فکری برپا شده است. گزیر برای جا به جا کردن و کشیدن خاک، چفتک برای بستن در چوبی و یک نوع قلاده تیغ دار برای گوساله که نتواند شیر مادر را بخورد از زیباترین اشیای این موزه هستند.

خانه فاروق.

خانه سعدی.

خانه واحدی.

مسجد شیخی.

مسجد سیدعبدالقاهر موسوی.

یک برج بر جای مانده از استحکامات پرتغالی ها که به آن قلعه پرتغالی ها می گویند و در پنج کیلومتری بندر لنگه قرار دارد.

مسجد عیسی گرگ در محله گرگ و روبه دریا. این مسجد از آن اهل سنت است و هیجده سال پیش آن را به کلی بازسازی کرده اند. مسجد هیچ تابلو و نوشته ای ندارد.

مسجد جامع اهل سنت که در سال های 900، 1000 و 1150 قمری مرمت شده و تعمیرات کلی به سال 1397 قمری در آن انجام یافته است.

مسجد جامع شیعیان در خیابان امیرکبیر.

مسجد حاجی خداداد.

مسجد افغان.

مسجد ملک بن عباس از دوره قاجار که آن را بن عباس و مسجد علی هم می خوانند. حوزه علمیه یا مدرسه سید محمد عالم در کنار مسجد قرار داشته که اکنون ویران شده است. آرامگاه عالم ربانی و فقیه مجاهد سید محمد عالم بحرینی درون این مسجد قرار دارد. تصویر مناره مسجد را در زیر همین مطلب می بینید.

آب انبارهای فراوان که به زبان محلی برکه نام دارند. مجموعه برکه های میشاریع از این جمله اند. در قدیم همه آب آشامیدنی از این برکه ها به دست می آمده است و امروزه با وجود آب لوله کشی هنوز هم کاربرد دارند.

بادگیرهای خانه ها. بادگیرها در شهرهای بندری همانند بندر عباس تنها یک طرفه است و به سمت دریا ساخته می شود ولی بادگیرهای بندرلنگه چهار طرفه ساخته شده اند و بادهای چهار طرف را به داخل منزل هدایت می کنند. بادگیرهای بندر لنگه کوتاه و پهن هستند. امروزه میدانی با نماد بادگیر در شهر ساخته اند.

قلعه لشتان.

مسجد غیاث.

حسینیه غضنفری.

مسجد خالدی.

فهرست منابع

1. لغت نامه، علی اکبر دهخدا، زیر «بندر لنگه».

2. فرهنگ جامع دی ها و آبادی های اصفهان، محمد مهریار، اصفهان: فرهنگ مردم، چاپ نخست 1382، زیر «لنجان».

3. فرهنگ نام شهرها و برخی آبادی های کهن ایران، محمد مهریار، اصفهان: رنگینه، چاپ نخست 1389، ص 430.

4. سفرنامه فورو کاوا، ترجمه دکتر هاشم رجب زاده و کینجی ئه اورا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ نخست 1384، ص 67.

5. وقایع اتفاقیه، سعیدی سیرجانی، تهران: آسیم، چاپ چهارم 1383، ص 561.

6. مرآت الوقایع مظفری، عبدالحسین خان سپهر، به کوشش دکتر عبدالحسین نوایی، تهران: میراث مکتوب، چاپ نخست 1386، ج 1، ص 334.

7. تحقیقات محمدرضا زادهوش در بندر لنگه، نوروز 1391.

8. لغت نامه، علی اکبر دهخدا، زیر «لنگه».

9. کوتاه از بندر لنگه، روابط عمومی شهرداری بندر لنگه، نوروز 1391.